Vorige week schreef ik over de uitspraak van het Europees Hof die de voetbalwereld op zijn kop zette. Inmiddels zijn we bijna twee weken verder sinds de uitspraak bekend werd en blijkt dat de soep niet zo heet gegeten wordt als die opgediend wordt. We vroegen drie experts om hun mening: Ad Maatjens was in Engeland op Leaders of Football toen het nieuws bekend werd, in het hol van de leeuw dus. Arno de Jong beheert namen Eredivsie Live de voetbalrechten en staat aan de kant van de Premier League en Ton Hendriks is sportrecht advocaat en belicht de juridische kant van de uitspraak. Afsluitend geef ik zelf nog kort mijn mening.
Ton Hendriks - Hekkelman advocaten & notarissen - Sectie sportrecht
" Recentelijk sprak het Europese Hof, de hoogste rechter op o.a. het gebied van Europese beginselen als vrijheid van goederen en diensten, zich uit over een zaak waar reikhalzend naar werd uitgekeken door de sportwereld; de Football Association Premier League (FAPL) e.a. tegen de Britse caféhoudster Karen Murphy. Murphy toonde in haar café via een Griekse decoder de voetbalwedstrijden van de Britse Premier League.
Het tonen van de wedstrijden via een Griekse zender is in strijd met de exclusiviteitsregeling die de Premier League heeft gesloten met de Britse zender Sky. Op basis van die regel is alleen Sky bevoegd om Premier League wedstrijden uit te zenden in Groot-Brittannië. Ter bescherming van die exclusiviteit en ter voorkoming dat het publiek buiten het betrokken land uitzendingen ontvangt, moet elke omroep waarmee FAPL een licentieovereenkomst heeft, zijn satellietsignaal coderen en het gecodeerde signaal via de satelliet alleen aan abonnees in dat land doorgeven. Bepaalde horeca-exploitanten, zoals Karen Murphy, omzeilen deze exclusiviteit dus met Griekse decoders. In Griekenland is de exclusiviteit voor het uitzenden van Premier League wedstrijden aan de zender NetMed Hellas voorbehouden. Deze Griekse decoderkaarten, die worden verkocht aan abonnees die in Griekenland wonen om Premier League wedstrijden in Griekenland te kunnen bekijken, zijn vele malen goedloper dan die van Sky. FAPL is van mening dat deze activiteiten afbreuk doen aan de exclusiviteit van de televisie-uitzendrechten en de waarde van die rechten. De FAPL staaft dit op verschillende gronden. Zo zou FAPL auteursrechtelijk gezien eigenaar zijn van de wedstrijden en stellen ze een belang te hebben bij een verbod op buitenlandse decoders, omdat om die manier geregeld blijft dat op een bepaalde tijd geen voetbalwedstrijden mogen worden uitgezonden, om bezoekers naar het stadion te (blijven) lokken.
Het Hof is van oordeel dat een nationale regeling, die het verbiedt om buitenlandse decoderkaarten in te voeren, te verkopen of te gebruiken, in strijd is met de vrijheid van diensten en niet kan worden gerechtvaardigd door het doel om intellectuele eigendomsrechten te beschermen of om toeschouwersaantallen in stadions te bevorderen. Bovendien is een exclusief licentiesysteem in strijd met het mededingingsrecht van de Europese Unie als de licentieovereenkomsten verbieden dat buitenlandse decoderkaarten worden verstrekt aan televisiekijkers die naar uitzendingen willen kijken buiten het land waarvoor de licentie is verleend. De uitspraak van het hof pleit de caféhoudster niet volledig vrij, want voor publiek gebruik is ze wel gebonden aan de auteursrechten, maar dat terzijde.
In de praktijk is de discussie losgebarsten wat de gevolgen zijn van deze uitspraak. Het is immers niet ongebruikelijk in televisieland om exclusieve rechten toe te kennen aan bepaalde zenders. Daar is niet alleen het Nederlandse omroepenbestel ook op gebouwd, maar bijvoorbeeld ook Eredivisie Live . In ieder geval ziet Sky haar machtspositie thans deels in rook opgaan, terwijl zij het afgelopen jaar toch zo’n 650 miljoen euro voor het exclusieve recht om Premier League wedstrijden uit te zenden heeft neergeteld.
Het is voortaan aldus toegestaan om ook via een (veel goedkopere) omweg naar live wedstrijden van onder meer de Premier League te kijken. Onze verwachting is dan ook dat de waarde van de uitzendrechten zullen dalen en dat de inkomsten van de betreffende clubs dus behoorlijk zullen dalen. De gevolgen voor de Nederlandse clubs zullen waarschijnlijk echter zeer gering of zelfs nihil zijn. De Nederlandse competitie is -jammer genoeg- in de rest van Europa namelijk niet zo populair. Er zijn simpelweg niet of nauwelijks buitenlandse Europese (goedkopere) alternatieven voorhanden om (live) naar de Eredivisie te kijken. De Engelse competitie is daarentegen de meest populaire competitie ter wereld. Voor de Engelse clubs heeft deze uitspraak dan ook grote gevolgen. In (iets) minder mate zullen echter ook de andere Europese competities, waar veel belangstelling voor is, zoals Spanje en Italië, te maken krijgen met goedkopere alternatieven uit het buitenland waardoor men in het eigen land niet meer bereid zal zijn om het volle pond te blijven betalen met als gevolg dat de prijzen en dus de inkomsten van de betreffende clubs zullen dalen."
Ad Maatjens - directeur Sponsormaps
" Ik was in London bij Leaders in Football de dag nadat de uitspraak over de TV rechten bekend was geworden en het bleek dat eigenlijk nog niemand echt goed de implicaties kon inschatten van de uitspraak. Ook omdat de uitspraak niet helemaal duidelijk is en soms tegenstrijdig. Met name wat betreft het intellectueel eigendom, zoals de Premier League-muziek, graphics, logo’s, formats en interviews blijven de rechten in handen van de Premier League, en zou Karen Murphy en anderen toch toestemming van de FA moet hebben voor de uitzendingen. Deze interpretatie maakte dat FA-advocaten niet helemaal ontevreden waren. De vraag is of iedereen de wet zo uitlegt.
Dat er in Engeland na 2013 andersoortige businessmodellen komen voor de mediarechten (een pan-Europese verkoop van rechten) ligt wel voor de hand. Alleen moeten er dan wel partijen zijn die zo veel geld op tafel willen leggen. De uitspraak kan daarom gevolgen hebben voor de inkomsten van clubs in de Premier League, die erg afhankelijk zijn van media-inkomsten. Als clubs minder inkomsten krijgen heeft dat gevolgen voor de kwaliteit van de League. Dan kan het dat de caféhoudster in Portsmouth zichzelf in de voet schiet. En de verkoop van de tv-rechten, die volgend jaar moet gaan plaatsvinden voor de periode na 2013, zal ongetwijfeld vertraging oplopen. Ook zullen er formats komen waarin de wedstrijden nog veel meer verweven worden met exclusieve content van de Premier League. Of misschien gaat de Premier League wel starten van een eigen Europees tv-kanaal!
Overigens reageerde de FA vrij nuchter met de opmerking dat ze al vaker problemen overwonnen hebben op het gebied van media-inkomsten en dat er hier ook wel een antwoord op zal komen. Men verwacht niet dat er veel mensen gaan overstappen naar een buitenlandse provider, waar een nieuwe decoder en abonnement voor nodig is en de verslaggever commentaar in het Grieks geeft."
Arno de Jong - directeur Media & Marketing Eredivisie
" Eigenlijk kon niemand nog goed de implicaties inschatten van de uitspraak. Ook omdat de uitspraak niet helemaal duidelijk is. (met name wat het intellectueel eigendom betreft zoals zaken die van de Premier League zijn zoals de PL-hymne, interviews etc.). Dat er in Engeland na 2013 andersoortige businessmodellen komen voor de mediarechten (Pan-Europese verkoop) zal wel. Alleen moeten er dan ook wel partijen zijn die zo veel geld op tafel willen leggen. De uitspraak kan daarom natuurlijk grote gevolgen hebben voor de inkomsten van clubs in de PL, die erg afhankelijk is van media-inkomsten. Als clubs minder inkomsten krijgen heeft dat gevolgen voor de kwaliteit van de League. Overigens reageerde de FA dat ze al vaker problemen overwonnen hebben op het gebied van media-inkomsten en dat er hier ook wel een antwoord op zal komen. bv uitzendingen waarin de wedstrijden nog veel meer verweven zijn met content vanuit de PL. Voor Nederland heeft de uitspraak niet direct hele grote consequenties lijkt mij."
Afsluitend mijn reactie
Ik opende al met de opmerking dat de soep niet zo heet wordt gegeten als die wordt opgediend. Toch kunnen we vast stellen dat deze uitspraak een bom legt onder een deel van het lucratieve mediarechten model van de PL. Vooral het business model dat gebaseerd is op betaal-TV krijgt een gevoelige knauw. In een markt waar door de opkomst van internet gratis tot de norm is verheven is dat weer een weg naar inkomsten minder om te bewandelen voor (sport)rechten eigenaren. Toch lijkt dit vooral de PL te raken. Zij zijn de duurste competitie met veel bereik in Europa (naast de thuismarkt vooral Scandinavië en Zuid-Europa). De kleinere leagues verdienen toch al niet zo veel met mediarechten. Nuancering is op zijn plaats: meer dan een decennium na het Bosman arrest zijn er nog steeds duistere voetbalmakelaars en woekert de handel in (jonge) spelers. Ook de mediarechten zullen anders georganiseerd worden. Maar de rechtenbureau's en hun advocaten slijpen de messen al. Als Europa de branche in de gaten blijft houden, kan dat goed uitpakken voor de consument. Voor de clubs betekent dit nog creatiever zijn om aan inkomsten te komen. Geen free lunches meer omdat je "toevallig" een Engelse club bent. Als we met zijn alleen een beetje geluk hebben gaat er zelfs een financial fair play-achtige werking uit van dit vonnis. Dat is iets wat ik van harte toejuich.
