Bij de aanvang van een nieuw decennium hoort enige vorm van vooruitblikken. Wat zullen de komende tien jaar de sport brengen? Waarschijnlijk heel veel van hetzelfde als de afgelopen tien, twintig, dertig jaar. Sportverenigingen zullen de motor van de sportparticipatie blijven. Nederland zal goed blijven presteren in sporten als hockey, schaatsen, zwemmen en korfbal. Gemeenten zullen de belangrijkste financier (vooral via accommodatiebeheer) van de sport blijven. Maar er zullen ook veranderingen plaatsvinden. Die veranderingen komen deels van buitenaf, maar worden ook zeker vanuit de sportsector zelf vormgegeven. De meeste van deze ontwikkelingen hebben in het afgelopen decennium wortel geschoten. De vraag van dit decennium is dan ook wat er van alle plannen in de sportsector terecht zal komen. Zijn we in 2016 een echt sportland, met meer actieve sportbeoefenaars? Zullen we in de komende tien jaar structureel een plek verwerven bij de beste tien sportlanden in de wereld? Gaat het Olympisch Plan uitmonden in een Olympisch bid? In deze bijdrage zal en kan ik geen antwoord geven op deze vragen, maar sta ik wel stil bij een drietal belangrijke ontwikkelingen: de toename van internationale sportevenementen, de consolidatie en verdere ontwikkeling van het sportverenigingsleven en de ondernemerszin in de sport.
Nederland Evenementenland
In het licht van het Olympisch Plan 2028 zullen de komende jaren veel beslissingen genomen worden over de toekomstige ontwikkeling van de Nederlandse sportsector. De eerste gevolgen van dit ambitieuze plan zijn al goed zichtbaar. Zo kan gesteld worden dat de sport er mede dankzij de brede alliantie Olympisch Vuur en de bijbehorende lobby er genadig vanaf gekomen is tijdens de voorgestelde bezuinigingen. Een ander direct gevolg is een toegenomen aandacht voor het organiseren van grootschalige, internationale evenementen. Nederland moet de komende jaren een echt evenementenland worden. En hoewel de kater van het mislopen van het WK voetbal nog maar net is weggespoeld, mogen we ons dit decennium verheugen op een ongekend aantal aansprekende evenementen. Deze maand zijn al de WK sprint op de schaats in Heerenveen, daarna volgen in mei de WK tafeltennis in Rotterdam, de WK wielrennen op de weg in 2012 in Valkenburg, het European Youth Olympic Festival 2013 in Utrecht, de WK Hockey 2014 in Den Haag, en wellicht de Ryder Cup 2018 in Rotterdam. En deze lijst is allerminst compleet. Maar ook evenementen buiten de sport zullen van betekenis zijn voor het Olympisch Plan. Zo start in 2012 de internationaal zeer gewaardeerde Floriade in Venlo en in 2018 zal Utrecht, Maastricht of de provincie Noord-Brabant te boek staan als Culturele Hoofdstad van Europa. Al die mooie evenementen zijn de oogst van plannen die het afgelopen decennium zijn gezaaid. Nederland lijkt dit decennium een echt evenementenland te worden. Over de economische en maatschappelijke baten van die evenementen is echter nog steeds geen duidelijkheid (zie hier en hier).
Nederland Verenigingsland
Een andere ontwikkeling kan worden samengevat onder de noemer 'Nederland Sportland'. Het doel is in Nederland in 2016 een dusdanig sportklimaat te hebben gerealiseerd, dat minimaal 75% van de bevolking regelmatig aan sport doet en dat meer mensen een 'leven lang sporten'. En waar anders zijn die doelstellingen te realiseren dan bij de sportvereniging? Een project als 'Meedoen alle jeugd door sport' en de introductie van de combinatiefunctionaris zijn heldere voorbeelden van deze koers. Of het percentage in 2016 gehaald gaat worden is nog maar de vraag. Belangrijker is wat dergelijke projecten teweeg gaan brengen bij de sportvereniging. Meer financiën en meer professionele krachten hebben er de afgelopen jaren voor gezorgd dat een deel van de 25.000 sportverenigingen kennis heeft mogen maken met andere sportactiviteiten en nieuwe doelgroepen. Zijn dit blijvertjes in dit decennium? Hoogstwaarschijnlijk voor een deel van de sportverenigingen wel. Voor een kleine groep verenigingen is de verenigingsmanager inmiddels niet meer weg te denken. Naar verwachting zal het aantal sportverenigingen met één of meer verenigingsmanagers blijven toenemen. Maar een zeer groot deel zal zich gewoon met de bestaande leden en vrijwilligers blijven richten op de kernactiviteiten. Het sportbeleid van de afgelopen tien jaar is nauwelijks van toepassing geweest op die groep. En dat zal de komende jaren sterk veranderen, is mijn hoop en verwachting. In navolging van de KNHB en de KNVB zullen meer bonden gaan werken met verenigingsmodellen; het zogenaamde segmenteren van het eigen ledenbestand. Gewenste processen als professionalisering, vermaatschappelijking en commercialisering kunnen hierdoor beter gestuurd en gemanaged worden. Het is echter nog een vraag of die segmentatie bottom-up of top-down gevoed zal worden.
Nederland Ondernemersland
Naast sporten bij de sportvereniging zal sporten op anders georganiseerde wijze blijven toenemen. Ondernemen staat daarbij centraal. Of het nu gaat om het zelf initiëren van sportactiviteiten, of het bedrijfsmatig ontwikkelen van nieuwe sportproducten, de ondernemende geest zal de sportsector flink beïnvloeden dit decennium. Sporten voor het goede doel en daarbij je eigen grenzen verleggen is zo'n opkomende ontwikkeling (denk aan een evenement als Alpe d'HuZes). Maar wat zal de komende jaren echt nieuw zijn? Het web 2.0 biedt vele mogelijkheden en is voor de breedtesport nog relatief onontgonnen gebied. Wie weet wordt de nieuwe trend wel een sporty flashmob? Met honderden online afspreken op de Dam om vanuit het niets te gaan badmintonnen! Een meer voor de handliggende trend is meer actieve sportbeleving achter de game-console. Met de introductie van Microsoft's Kinect is alweer een stap gezet richting meer actieve beweging voor je beeldscherm. Moeten we eigenlijk wel blij zijn met die ontwikkeling? Maar ik verwacht meer op het gebied van gaming. De internationaal steeds beter presterende Nederlandse game industrie kan wellicht een rol spelen in de verdere ontwikkeling van het op deze weblog veelbesproken 'Sport 2.0' concept. Wellicht ligt een samenwerking tussen NOC*NSF en de Dutch Game Garden om de nieuwe NOC*NSF Hyve van meer interactieve content te voorzien in het verschiet? Het komende decennium zal, zeker met de verdere uitwerking van het Olympisch Plan 2028, in ieder geval een interessant en wellicht zelfs bepalend decennium voor de Nederlandse sportstructuur en -beleving worden.
