Het einde van het Europese voetbal?

Naar aanleiding van de opmerking van voormalig Real Madrid directeur Jorge Valdano, dat Real Madrid en Barcelona zich uiteindelijk zullen afsplitsen van de nationale Spaanse competitie, stelde Simon Chadwick (professor in sport en bedrijfsstrategie en fervent twitteraar) op twitter de vraag hoe een Europese Super League eruit zou gaan zien. UItgaande van de stelling dat meer Europese topclubs zich gaan afsplitsen van hun nationale competite, kom je dan voor een aantal interessante vragen te staan. Hoeveel teams, play-offs, vanaf wanneer, promotie, degradatie, gesloten competitie, welke speeldagen, hoe laat? Indirect verwijst hij met een aantal vragen naar het globaliseringsproces. In Europa zouden de vragen 'welke speeldagen' en 'hoe laat' namelijk snel beantwoord worden met: zaterdag, zondag, woensdagavond. Maar omdat het om een potentieel nieuw te vormen competitie gaat - van de populairste sport ter wereld, waarin bedrijven en mediagiganten uit de hele wereld inmiddels grote belangen kennen - hoef je de invulling van die competitie niet te beperken tot de Europese grenzen. De echte groeimarkten zijn namelijk Azië en Zuid-Amerika.

Verdienmodel
De gedachte dat voetbalwedstrijden in de toekomst plaatsvinden op werkdagen en rond het middaguur is, vanuit een globaal of commercieel perspectief helemaal niet zo vreemd. Het potentieel kijkerspubliek in Azië is zo gigantisch dat wedstrijden organiseren op prime-time in Bejing vele commerciële belangen dient. Zo'n programmering tegen het belang van de sporter/lokale fan hebben we eerder meegemaakt met het programmeren van de zwemfinales van de Olympische Spelen in Bejing in de ochtenduren. Zodoende konden de finales prime-time in de US uitgezonden worden. 'Maar dan zullen de stadions toch leegblijven?' zul je denken. Misschien niet, als het verdienmodel nog verder verschuift naar TV en mediacontracten in Azië of Zuid-Amerika en/of multinationals met vestigingen/belangen in die werelddelen. Dan hoeven de inkomsten niet van stadionbezoekers te komen en kunnen kaarten in grotere getalen vergeven worden, of tegen een lager tarief verkocht. Ook zou het vanuit dit globale perspectief goed te verklaren zijn, wanneer een wedstrijd tussen Manchester United en AC Milan plaatsvindt in, pak weg Tokio. Dit is precies wat we zien gebeuren in de Formule 1.

Governance
De impact op de governancemodellen van het voetbal zou gigantisch zijn. Zeker wanneer een dergelijke Super League zich los van UEFA, en misschien zelfs FIFA zou organiseren. Die mogelijkheid bestaat. Europese topclubs zijn inmiddels zulke professionele organisaties met vele belanghebbenden, dat zij deze organisatie niet noodzakelijkerwijs nodig hebben voor een dergelijke competitie. FIFA zou in dat geval kunnen dreigen dat spelers die aan een dergelijke competitie meedoen, uitgesloten worden van deelname aan de WK. De geschiedenis heeft echter uitgewezen dat een dergelijke maatregel uiteindelijk geen stand houdt. Zo werden professionele sporters in de eerste helft van de 20ste eeuw uitgesloten van deelname aan vele wedstrijden op het hoogste niveau, waaronder de Olympische Spelen. De amateur sportorganisaties achter deze boycot moesten uiteindelijk toch toegeven aan commerciële belangen en de nog belangrijkere wens van supporters om de beste spelers te zien wedijveren, en niet alleen diegene die zich braaf aan de regeltjes hielden.

Kanttekeningen
Aan de andere kant zijn er natuurlijk ook verschillende kanttekeningen te plaatsen. De vraag is of professionele clubs, die zich nog meer gaan richten op commerciële belangen en verderweg gelegen fanbindingen wel een voldoende sterke basis behouden met lokale fans. Of is dat niet meer essentieel tegen die tijd? Daarnaast is ook de vraag of dit werkelijk leidt tot een betere, of spannendere competitie dan bijvoorbeeld de huidige Champions League, zeker wanneer er gespeeld zou worden in een gesloten systeem, zoals in de NFL (American Football). En hebben huidige grote clubs uit de iets mindere competities (Ajax, PSV, Marseille, en zelfs Bayern), die toch een heel end achterliggen op teams als Barca, Real of Manchester United wel belang bij het opgeven van hun huidige status als nationale kampioenen? Of is het juist een kans, om de huidige kloof te doen verdwijnen?

Nabije toekomst
Vooralsnog roept het idee erg veel vragen op, de toekomst zal moeten uitwijzen of dit idee enige navolging krijgt. Wellicht dat de zaken sneller veranderen dan we nu denken; in 2014 moeten UEFA en FIFA zich flink hebben aangepast aan Europese clubbelangen. Dat jaar vervalt namelijk het mandaat dat de zij krijgen van de European Club Association (ECA), bijvoorbeeld voor het organiseren van de Champions League. Een ding is zeker, als de zaken veranderen in het licht van een hierboven geschetst globaal perspectief, dan zal voetbal in Europa niet meer hetzelfde zijn. Wat denken jullie? Hoe ziet de toekomst van het Europese voetbal eruit? Doen, zo'n Global Super League? Of niet?