Het einde van het jaar is in zicht dus hoogste tijd voor de lijstjes. Ons al druk vergapend aan de overvolle sportkalender van 2020, blikken we toch nog even terug op een fantastisch sportjaar 2019. Welke prestaties, sporters, merken en campagnes vielen ons op? In willekeurige volgorde een top 11.
In Women's Next schrijven Suuz Amijs en Anouk Dijkhoff over zaken die hun opvallen in de vrouwensport. Welke ontwikkelingen vinden er plaats en welke trends zijn waarneembaar? Suuz en Anouk praten je helemaal bij!
Met stip binnengekomen in het overzicht voor 2019 de kersverse wereldkampioenen. In de Park Dome van Kumamoto zorgden de handbaldames afgelopen weekend voor de grootste stunt uit hun carrière en versloegen ze Spanje in de WK-finale.
Het hele toernooi was een bizar avontuur. Na een valse start herpakten de dames zich en schopten ze het uiteindelijk tot de hoofdronde van het WK. Na verlies op Denemarken en winst op Zuid-Korea hadden ze het vervolg van het toernooi niet meer in eigen hand en waren ze afhankelijk van de uitslag bij Noorwegen-Duitsland. Dankzij de winst van Noorwegen plaatste Nederland zich voor de halve finale, die ze in de allerlaatste seconden wisten te winnen van de Russen.
Nog nooit eerder behaalde Nederland goud op het WK. Op zowel het WK van 2015 als het EK van 2016 was het nog zilver voor de Nederlandse ploeg. En op het WK van 2017 en het EK van 2018 brons. Niet alleen de wereldtitel hebben ze nu op zak, ook het ticket voor Tokyo is binnen. In Rio nog een vierde plek, benieuwd wat het komende zomer gaat worden. Die Japanse grond is in ieder geval vruchtbaar gebleken voor eremetaal!
Deze zomer werd ze voor de zesde keer de beste turnster van Amerika. Tijdens de Amerikaanse kampioenschappen lukte het de 22-jarige Biles op vloer een ‘triple-double’ te maken; een dubbele salto met een drievoudige schroef.
Ook op het onderdeel balk maakte Biles indruk met een dubbele salto met daarin een dubbele schroef bij de afsprong. In Stuttgart behaalde ze op de WK afgelopen oktober zowel goud op de individuele meerkamp als teamwedstrijd en wist ze beide elementen officieel op haar naam te zetten. Haar ogen zijn nu gericht op Tokio. Waar ze in 2016 goud behaalde op alle onderdelen behalve balk (met dank aan onze eigen Sanne Wevers) wil ze nu voor vijf keer goud gaan.
Haar plannen voor na Tokio zijn ook al bekend. Samen met o.a. Katelyn Ohashi gaat ze touren langs 35 Amerikaanse steden. Dichtbij de fans, maar wel met volop show en entertainment. Nu hopen dat ze die tour ooit uitbreidt naar Europa, zodat ook wij van dichtbij mogen genieten van het ongekende talent van Biles.
Ze had een grote droom: een voetbalwedstrijd bijwonen van haar favoriete club Esteghlal. Voor ons heel normaal, voor de 30-jarige Sahar Khodayari onmogelijk. In Iran is het namelijk niet toegestaan om als vrouw een voetbalwedstrijd te bezoeken. Sahar nam daar geen genoegen mee en probeerde in maart, verkleed als man, het stadion binnen te komen. Helaas werd ze betrapt en enkele dagen vastgezet. Er hing haar een celstraf van zes maanden boven het hoofd. Uit protest stak ze zichzelf in brand en overleed later aan haar verwondingen.
Ze gaat de geschiedenis in als Blue Girl, haar lievelingskleur, de kleur van haar club Esteghal. Menig voetbalclub en speler uitte hun mening over de boycot van de Iraanse leiders via social media.
Ook de FIFA reageerde en besloot om voor de kwalificatiewedstrijd van Iran tegen Cambodja op 10 oktober j.l. 3.500 tickets beschikbaar te stellen voor vrouwen. Net als bij voetbalwedstrijden in Saudi-Arabië zaten ze in een apart damesgedeelte van het Azadi stadion en werden ze bewaakt door meer dan 150 vrouwelijke politieagenten. Tot nu toe is het hierbij gebleven.
Het is vreselijk dat Sahar Khodayari deze daad met haar leven heeft moeten bekopen. Het is te hopen dat het niet voor niets is geweest en ze altijd herinnerd zal worden als de ‘Blue Girl’ die de grenzen voor andere vrouwen in Iran heeft opengezet.
De kersvers Europees kampioen Kira Toussaint heeft een pittig jaar achter de rug. Precies een jaar geleden kreeg ze te horen dat ze positief had getest op doping. Maandenlang zat ze in onzekerheid doordat er een geringe hoeveelheid tulobuterol in haar urine was aangetroffen. Er hing een schorsing van twee jaar boven het hoofd. In maart bleek dat er een grote fout was gemaakt en liet FINA de zaak tegen haar vallen. Maanden van emotie en spanning en veel commentaar vanuit de buitenwereld werden omgezet in strijdlust.
Ze ging er vol voor in het bad, wat resulteerde in een aantal nieuwe records en bijzondere prestaties. In Berlijn verbeterde ze zelfs de beste tijd van haar moeder, voormalig olympisch zwemkampioene Jolanda de Rover, op de 200 meter rugslag. In Glasgow veroverde ze maar liefst drie gouden, een zilveren en bronzen medaille op het EK korte baan. De nare smaak van het begin van 2019 heeft ze daarmee officieel van zich af weten te schudden. Ze plaatste zich inmiddels ook voor de Spelen in Tokio.
Eén van de toernooien waar ik het meest naar uitkeek aan het begin van 2019: het WK voetbal in Frankrijk. Na het succes van de OranjeLeeuwinnen in eigen land in 2017 moesten ze het nu in de poulefase opnemen tegen Canada, Nieuw-Zeeland en Kameroen. En met succes. Achtereenvolgens wonnen ze (toegegeven, niet altijd even overtuigend) van Japan en Italië en kwamen door het doelpunt van Jackie Groenen tegen Zweden, notabene in de verlenging, in de finale terecht. Met samengeknepen billen voor de buis en met mijn hand op de knop voor een hotelreservering in Lyon voor de finale tegen Amerika. Die knop kon ik gelukkig indrukken en daardoor een fantastisch voetbalfeest meemaken. Ondanks het verlies kijk ik met veel plezier terug op die wedstrijd. De sfeer in het stadion, de spanning op het veld en de ontlading van drie weken meeleven.
Geplaatst voor de Spelen in Tokio, Sari van Veenendaal bekroont als keepster van het toernooi en drie Ballon D’or nominaties voor Lieke Martens, Vivianne Miedema en Sari van Veenendaal. Niet voor niets zijn ze als team genomineerd voor de sportploeg van het jaar bij het NOC*NSF Sportgala. Eerder deze week kwam het mooie nieuws naar buiten dat bondscoach Sarina Wiegman heeft bijgetekend tot en met de zomer van 2021. Op naar Tokio en het EK in Engeland dus!
Ze greep helaas naast de titel Europees- en Wereldatlete van het jaar, maar voor mij is Sifan Hassan volgende week de grootste kanshebber op de titel NOC*NSF Sportvrouw van het jaar. De 26-jarige atlete liep dit jaar diverse Europese records, won de Diamond League finales op de 1.500 en 5.000 meter, won de halve marathon in Berlijn en verbrak het eeuwenoude wereldrecord op de Engelse mijl. Als klap op de vuurpijl veroverde ze tijdens de Wereldkampioenschappen in Doha, als eerste atlete ooit, het goud op zowel de 1500 als de 10.000 meter.
Wat een jaar voor Sifan Hassan en dat terwijl tijdens het WK haar coach Salazar werd geschorst door het Amerikaanse antidopingbureau USADA vanwege het overtreden van dopingregels. Dat het je dan toch lukt de knop om te zetten, je af te sluiten voor al het commentaar vanuit de buitenwereld en te doen waar je voor kwam, maakt je een hele grote. Sifan Hassan: Sportvrouw van 2019.
Een primeur in de Europese Super Cup tijdens de wedstrijd tussen Champions League-winnaar Liverpool en Europa League-winnaar Chelsea. De wedstrijd werd geleid door een vrouwelijke arbiter. Stéphanie Frappart was door de UEFA aangesteld om de wedstrijd in Istanbul te fluiten. Geen onbekende voor ons, de Française gaf de Amerikanen immers een strafschop in de WK-finale van de Oranjevrouwen. Ook werd Frappart eerder dit jaar de eerste vrouwelijke scheidsrechter in de Ligue 1. De kijkers trokken dezelfde conclusie: Frappart deed het uitstekend. Ze werd overspoeld met complimenten door beide trainers en (oud)spelers. Zoals Virgil van Dijk tijdens de persconferentie al aangaf: gender is irrelevant.
De UEFA hoopt dat door toegewijde scheidsrechters zoals Stéphanie een nieuwe generatie vrouwen enthousiast wordt over de mogelijkheden die er voor ze zijn.
Geen sportvrouw, maar wel hét sportmerk als het gaat om vrouwen in sport en dus onmisbaar in dit overzicht: Nike. Tijdens de Oscar-uitreikingen lanceerde het merk met onderstaande video de 'Dream Crazier' campagne.
De video laat tal van momenten zien van de grootste atleten ter wereld en belicht verschillende barrières die ze hebben overwonnen. De campagne dient als inspiratie voor nieuwe generaties en gold als aftrap richting het WK voetbal voor vrouwen in Frankrijk. Van de ‘Dream Further’ video met onder anderen Lieke Martens tot de kit-presentatie voorafgaand aan het WK in Parijs. Nike was gedurende het WK spot-on.
Niet alleen steekt Nike haar nek uit binnen het vrouwenvoetbal. Eerder lanceerde het sportmerk, in samenwerking met verschillende atletes, de ‘Nike Pro hidjab’. Vanaf februari 2020 komt daar speciale zwemkleding bij. Daarmee hoopt Nike niet alleen de topsporters een dienst te bewijzen, maar met name een inspiratiebron te zijn voor vrouwen en meisjes in islamitische gebieden die nog steeds beperkte toegang hebben tot sport.
Al sinds 2009 zijn de ogen in de atletiekwereld gericht op Caster Semenya. De Zuid-Afrikaanse loopster behaalde dat jaar de wereldtitel in Berlijn met een tijd van 1.55,45 op de 800 meter, twee seconden sneller dan haar concurrenten. Semenya kwam al snel onder vuur te liggen, doordat uit testen bleek dat haar testosteron gehalte drie keer zo hoog was als gemiddeld bij een vrouw. Een geslachtstest volgde en pas een jaar later gaf de IAAF de Zuid-Afrikaanse groen licht om weer wedstrijden te lopen; als vrouw. Wel komt het IAAF met nieuwe regels.
Vrouwelijke atletes mogen geen testosteronwaarden hebben die vergelijkbaar zijn met die van mannen. Als dat wel zo is, zoals in het geval bij Semenya, moeten ze medicatie nemen om hun testosteronwaarden te doen zakken. Daar stemde de Zuid-Afrikaanse mee in. Ze won ook al goud op de Olympische Spelen in Londen en Rio.
Enkele jaren later ging Semenya alsnog in beroep tegen deze regel en weigerde ze de medicatie nog langer te slikken. In eerste instantie gaf een kleine rechtbank haar gelijk en mocht ze meedoen, zonder medicatie, aan het WK in Doha. Helaas voor de Zuid-Afrikaanse draaide de hoogste rechtbank in Zwitserland dit besluit terug, waardoor ze zonder testosteronverlagende medicatie niet in actie mocht komen.
Ik ben benieuwd of we haar ooit nog op de atletiekbaan terugvinden, met of zonder medicatie. Voorlopig slaat Semenya een andere richting in. In september tekende ze een contract bij haar oude voetbalclub JVW FC. Nike blijft in ieder geval achter haar staan en bracht vorige maand de ‘Birthplace of Dreams’ campagne uit met Semenya in de hoofdrol.
Het vrouwenwielrennen blijft groeien en winnen aan populariteit. Om naar te kijken en om zelf te doen. Dat resulteert erin dat we in Nederland een luxepositie hebben als het gaat om toprijdsters. Denk aan Anna van der Breggen, Marianne Vos en Annemiek van Vleuten. Ze zouden er allemaal zo tussen passen, maar toch kies ik in dit overzicht voor Kirsten Wild. Al jaren fietst de 37-jarige Wild mee op topniveau, zowel op de baan als de weg. Na de WK successen van 2018 in eigen land was het spannend of ze dit jaar haar titels wist te behouden.
In het Poolse Pruszków prolongeerde Wild in maart haar wereldtitel op het omnium en won ze samen met Amy Pieters goud op de koppelkoers. Ze werd geselecteerd voor de European Games in Minsk en wist daar ook tweemaal het goud te behalen. Als afsluiting mocht ze voor Nederland de vlag dragen tijdens de sluitingsceremonie. Enkele maanden later mocht ze zich opnieuw bewijzen voor eigen publiek tijdens het EK baanwielrennen in Apeldoorn. Daar sleepte ze, dankzij goud op de afvalkoers en omnium, haar achtste EK-titel binnen. Wederom een topjaar dus voor Wild en (zonder haar te veel druk mee te geven voor het nieuwe jaar) een van de grootste kanshebbers op olympisch goud in Tokio!
Ik zou niet weten met wie dit overzicht beter te eindigen dan met voetbalster én door sportmagazine Sports Illustrated gekozen sportpersoonlijkheid van het jaar: Megan Rapinoe. Ze won natuurlijk het WK samen met haar team, werd topscoorder én bekroond tot beste speelster van het toernooi. Maar dat zijn niet de enige redenen waarmee ze haar plek in dit overzicht heeft verdiend. Al tijdens het toernooi wist ze te provoceren door haar uitspraken richting Trump en met haar inmiddels wereldberoemde pose met wijd uitgestrekte armen op het veld stootte ze menigeen tegen het verkeerde been.
Rapinoe staat ergens voor. Ze gebruikt haar stem om de strijd voor gelijkheid in de sport aan te gaan op het gebied van racisme, seksualiteit en ‘equal pay’. Of ze nu in een galajurk staat of in een kapotte spijkerbroek de fans in New York toespreekt; ze heeft het vermogen om altijd de juiste toon en de juiste woorden te kiezen als ze in het openbaar spreekt.
Ze is zo iemand waar je of van houdt of niks mee hebt. Ik hou ervan. Sport en politiek zouden gescheiden moeten zijn, wordt regelmatig gezegd. Maar als je het bereik van Megan Rapinoe hebt; pak dan vooral het podium en spreek je uit. Daar kunnen wij als nuchtere Hollanders nog veel van leren.
Om met de woorden van Rapinoe te eindigen:
‘We have to love more. Hate less’
Op naar een mooi nieuw sportjaar!
Headerfoto: Jose Breton- Pics Action / Shutterstock.com
