Dit artikel is met toestemming overgenomen van knack.be.

Terreinverkenning

Hoeveel verdienen de profvoetballers in de Belgische Jupiler  Pro League? Omdat de overheid nauwelijks transparantie eist van het overgesubsidieerde voetbalbedrijf, moeten we via bevoorrechte getuigen ruwe data samenschrapen. Het bruto jaarloon omvat naast een vast basisloon en premiestelsel voordelen in natura - wagen of huisvesting - en de bijdragen aan het pensioenfonds, die voetballers reeds op de leeftijd van 35 jaar tegen een laag belastingtarief kunnen honoreren. Omdat een gemiddeld jaarloon niet veel zegt, nemen we het mediaan- of middelste loon. Hoeveel bedraagt het dertiende hoogste loon, wanneer we de vijfentwintig profvoetballers bij een team, van hoog naar laag, ordenen?

Bij de vijf grootste Belgische clubs Anderlecht, Club Brugge, AA Gent, Racing Genk en Standard Luik, de G5, wordt het mediaan bruto jaarloon tussen de 500.000 en 700.000 euro geraamd. Een raming van het mediaan bruto jaarloon bij de elf kleinere profclubs, de K11, varieert tussen 120.000 en 250.000 euro per jaar. De loonmassa van een gemiddelde G5-club ligt hoger en is de jongste vijf jaren sneller gestegen dan die van een gemiddelde K11-club.

"Vanuit het vrijemarktperspectief lijken het voetbalcircus en de -lonen tegen licht stijgende plafonds te blijven aanbotsen"

Vooraleer we nu, zoals onze Rode Duivels, de sprong maken naar een Engelse, Duitse, Italiaanse, Franse, Spaanse of Chinese voetbalcompetitie, springen we van jaarloon naar weeksalaris. Weeksalarissen van wereldtoppers als Eden Hazard of Vincent Kompany liggen in de buurt van 300.000 euro. De bankzitters onder de Rode Duivels moeten het in buitenlandse loondienst stellen met een povere 70 à 100.000 euro per week, peanuts in verhouding tot de financiële verdiensten van de absolute wereldtoppers, die we best benaderen in termen van een dagloon.

Lionel Messi bijvoorbeeld voetbalt sinds jaar en dag voor Nike-club Barcelona, waar hij het drie- tot viervoudige van Kevin De Bruyne zou verdienen. Tegelijk is hij voor het leven het gezicht van adidas en draaft hij ook op in sponsorcampagnes van topmerken als Pepsi, Samsung, Gillette en Turkish Airlines. Zijn fiscaal geoptimaliseerd kalenderdagloon wordt op 200.000 à 300.000 euro geraamd.

ZIE OOK: 100 bestbetaalde sporters ter wereld, Cristiano Ronaldo opnieuw aan kop

Vrije markt

Als verklaring voor deze monsterbedragen wordt klassiek de wet van vraag en aanbod naar voor geschoven. Zo hangt op de spelersmarkt de evenwichtsprijs voor een soliede linksachter af van de schaarste van het aanbod enerzijds en van de koopkrachtige vraag anderzijds. De koopkracht van het voetbalteam hangt samen met de grootte van de voetbalcompetitie. In de grote voetbalcompetities dwarrelen een pak meer voetbaluitzendrechten, sponsor- en merchandisinginkomsten, stadion gerelateerde inkomsten of uitzonderlijke transfersaldi de clubkas binnen.

Naast door economische factoren kan de vraag naar de linksachter gestuwd worden door sportieve of politieke motieven. Neem de Qatari van PSG die, gedreven door status of voetbalbekers, hun golfstaat ook via voetbal op de geopolitieke kaart positioneren.

Voetbalkapitalisme

Of de opwaartse loondruk zich verder zal doorzetten hangt vooral af van de evolutie van de tv-rechten. Met een voorlopige daling van 15 procent voor het uitzenden van de Premier League in Engeland voor de periode 2019-2022 zet zich voor het eerst in Engeland een daling in. Zou dit het effect zijn van de jongere generatie, cable cutters of cable nevers, die via digitale omwegen gratis live voetbal bekijken? Daarentegen zouden in China de Premier League uitzendrechten over dezelfde periode voor een veelvoud verkocht zijn.

Naast de Aziatische of Noord-Amerikaanse interesse in voetbal hangt de waarde van voetbal tv-rechten ook af van een eventuele deelname van de Facebook’s of Netflix’s aan veilingen van voetbaluitzendrechten. Een eventuele groei van de voetbalsponsormarkt hangt hier mee samen. En terwijl enerzijds UEFA probeert om via Financial Fair Play financiële excessen tegen te gaan, wordt anderzijds het voetbalkapitalisme gestuwd door de steeds hogere inkomsten uit de transferketting en door de verdere intrede van Chinese en Indische voetbalmiljardairs. Per saldo lijken, vanuit dit vrijemarktperspectief, het voetbalcircus en de -lonen tegen licht stijgende plafonds te blijven aanbotsen.

Alleen een gewijzigd regelgevend en juridisch kader lijkt het voetbalkapitalisme te kunnen temmen. Wat houdt de voetbalbonden tegen om de knotsgekke transferactiviteit te dimmen? Denk aan het invoeren van gezond verstand spelregels, zoals het afschaffen van de sportief ontwrichtende wintertransfermarkt of het inkorten van de zomermercato. Andere gezond verstand spelregels betreffen een beperking van het aantal contractspelers en van het aantal transfers per club per periode of een afschaffing van de huurkoop van voetballers. En uit de strakke regelgevende hoek duiken zelfs voorstellen op om transferbedragen te objectiveren via strakke tabellen.

"Helaas voor de Tessa’s en Imke’s is de voetbalbusiness, ondanks een heel bescheiden inhaalmaneuver, nog laat middeleeuws op het vlak van equal work equal pay"

Ten slotte staat de rechtsgeldigheid van de transfermarkt, zoals we die nu kennen, meer en meer ter discussie. Juridisch is koning voetbal een uitzonderingseconomie, want gaat de transfermarkt niet in tegen het vrije verkeer van arbeid, een van de fundamenten van de EU? In geen enkele andere sector moet bedrijf A immers een afkoopsom betalen aan bedrijf B om een werknemer weg te plukken. De UEFA kon een uitzondering bedingen bij de EU omwille van het uitzonderlijke karakter van onder andere jeugdwerking in het voetbal. Ook gaan juridische stemmen op dat de winter- en zomertransfermarkten gewoon concurrentievervalsend zijn. Een afschaffing van het transfersysteem zou voor een ongeziene economische aardverschuiving zorgen. Denk maar aan het Bosman-arrest, spelers die einde contract zijn kunnen vrij kunnen getransfereerd worden, dat twintig jaar geleden voor een eerste revolutie heeft gezorgd

Imke en Tessa

In afwachting van die vijf minuten politieke-regulatieve-juridische moed zal het voetbalcircus door blijven draaien. Terwijl de Teddy’s en Eden’s nog voor jaren op rozen zitten, lijkt de marktfaling en financiële achterstand voor hun vrouwelijke voetbalcollega’s niet te overzien. Want helaas voor de Tessa’s en Imke’s is de voetbalbusiness, ondanks een heel bescheiden inhaalmaneuver, nog laat middeleeuws op het vlak van equal work equal pay.

ZIE OOK: Gelijke rechten, ongelijke verdeling

Het akkoord tussen de voetbalbond en de Rode Duivels over de 'lagere' premies voor het WK 2018 in Rusland vergroot alleen die kloof. Want veel mannelijke grootverdieners zullen nauwelijks de bruto premie van 144.000 euro (uitschakeling tijdens de eerste ronde) of zelfs van 690.000 euro (wereldkampioen) op hun bankrekening voelen. Miste de voetbalbond een open doelkans  om te voorzien in een genereuzer premiestelsel voor de Red Flames?

Video: Online college van Wim Lagae aan de Universiteit van Vlaanderen

Headerfoto: Shutterstock.com