"De coronacrisis heeft een enorme invloed gehad op het sportgedrag van Nederlanders en vooral op dat van jongeren", schreef Lotje van den Dungen (NRC) eind mei in NRC. Dit na een zorgwekkende conclusie van sportkoepel NOC*NSF na onderzoek over sportparticipatie onder verschillende Nederlandse sportbonden.

Vorig jaar daalde opnieuw het aantal mensen dat regelmatig sport. Vooral jongeren zijn een stuk minder gaan bewegen tijdens, en na, de lockdowns. Veel binnensportverenigingen zagen jongeren vertrekken, maar ook voetbalverenigingen en bijvoorbeeld paardensportclubs hebben te kampen met ledenaantallen die teruglopen. Ook volwassenen zijn in de afgelopen twee jaar minder gaan bewegen. Al is de afname in deze groep minder groot. Wel zijn volwassenen, net als jongeren, in de tijd van de coronalockdowns meer gaan wandelen. Nederland staat overigens niet alleen. In de meeste andere landen worden dezelfde ontwikkelingen geconstateerd.

NOC*NSF-directeur Marc van den Tweel vindt het terecht zorgwekkend dat vooral jongeren steeds minder aan sport doen en stelt dat Nederland na de coronacrisis nu in een beweegcrisis verkeert. Dat blijkt ook uit de cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek in mei van dit jaar publiceerde: slechts 47% van de Nederlanders voldeed in 2021 aan de beweegnorm. Dat betekent dus ook dat bijna de helft van de bevolking te weinig beweegt. En dat is problematisch. Het maakt de ambitie die NOC*NSF heeft uitgesproken met de Sportagenda 2032 om het sportiefste land ter wereld te worden tot een enorme uitdaging.

De ernstige gevolgen voor deze ontwikkeling

De conclusie die we met z’n allen kunnen trekken is dat de beweegcrisis vanuit meerdere perspectieven extreem zorgelijk is maar met name natuurlijk voor de volksgezondheid. Zonder al te medisch te (willen) worden leidt onvoldoende beweging tot verslapping van de hartspier en problemen in de bloedvaten. Daarnaast heeft een gebrek aan beweging invloed op je longen en natuurlijk je spieren. Minder spiermassa zorgt voor een mindere werking van het immuunsysteem waardoor je sneller ziek wordt.

Sporten is bovenal erg leuk. Maar de positieve bijwerking is ook dat lichaamsbeweging de hersenen stimuleert en ervoor zorgt dat je mentaal weerbaarder wordt en positiever in het leven staat. Daarnaast slaap je beter als je voldoende beweegt en genoeg slaap is essentieel om, fysiek en mentaal, gezond te blijven. Kortom: als je voldoende beweegt heb je simpelweg veel minder kans op gezondheidsklachten. En kan gesteld worden dat je je leven verrijkt en verlengt als je regelmatig sport.

Het is te kort door de bocht als wordt aangegeven dat als Nederland weer meer gaat sporten de zorgkosten afnemen. De financiële paradox is namelijk dat de zorgkosten ook kunnen toenemen als het gevolg van het opleveren van extra levensjaren. Vanuit de overheid kan en mag dit vanzelfsprekend geen argument zijn om niet extra te investeren in een sportief leefklimaat.

Gezamenlijke verantwoordelijkheid

Ondanks dat we ons van crisis naar crisis bewegen leven we nog steeds in een ‘gaaf land’. En dat op dit moment de meeste aandacht naar de stikstof uitdagingen, het asielbeleid, huisvesting, de oorlog in Oekraïne, energieprijzen en dalende koopkracht gaat is begrijpelijk. Maar het lijkt er wel op alsof er voor de beweegcrisis structureel te weinig aandacht is vanuit Den Haag. Daarnaast heeft het bedrijfsleven, in algemene zin, ook een volle agenda vanwege alle politieke en economische ontwikkelingen van de laatste jaren. Maar de beweegcrisis zal, ook door de toenemende armoede, alleen maar groter worden als er niet snel iets gebeurt. De gevolgen zijn in potentie niet te overzien…

Er is snel beleid en meer geld nodig. En de coronacrisis heeft ook getoond dat er wel degelijk resultaat geboekt kan worden als de overheid, het bedrijfsleven en sportbonden samenwerken. Gemakkelijk gaan dit soort processen nooit maar ik heb goede hoop dat als de grootste Nederlandse sportbonden het initiatief nemen om op het hoogste niveau overheid en het bedrijfsleven (begin bij de grote sportsponsors) bij elkaar te brengen er zaken in beweging gaan komen. Vermogende particulieren, invloedrijke Nederlanders en bekende (ex) atleten zullen dan absoluut hun steentje bijdragen.

5 speerpunten

Wat er met het extra geld moet gebeuren? Enorm veel maar op hoofdlijnen gaat het, wat mij betreft, om de volgende speerpunten:

1. De juiste subsidies voor bonden, sportverenigingen en Nederlandse gezinnen zodat de contributie betaalbaar blijft en in ieder geval (een gebrek aan) geld voor niemand een reden is om niet te kunnen sporten.

2. Er moet zorgvuldig nagedacht worden hoe de verschillende subsidie-loketten voor verenigingen, gezinnen en individuen goed te vinden zijn.

3. Een awareness campagne (zie het als een Giro 555 campagne die constant herhaalt moet worden) voor volwassenen (ouders) en specifiek jongeren die laat zien hoe leuk en gezond sporten is maar die ook de problematiek van de beweegcrisis, en de gevolgen daarvan, onder de aandacht brengt.

4. Een conversie campagne die zorgt dat je jezelf of je kind gemakkelijk kan inschrijven bij een sportvereniging en/of aanvraag kan doen voor een subsidie.

5. Harde afspraken maken en doelen stellen met alle gezamenlijke partijen, jaarlijks evalueren en de campagne optimaliseren.

Tot slot zou ik de ‘beweegcrisis-bijeenkomst’ laten plaatsvinden op paleis Noordeinde. En mede laten voorzitten door onze sportminded koning. Als erelid van het IOC zou ook hij hier enthousiast van moeten worden. Dan weet je in ieder geval zeker dat iedereen komt opdagen!