De Tour 2018 heeft de wanverhoudingen in de wielersport uitvergroot. Opnieuw lijkt het evenwicht zoek tussen het dominante Team Sky en zijn nauwelijks half zo rijke concurrenten. Ook staan de slaapverwekkende sprintetappes, die klanten en masse wegjagen, in schril contrast tot de zinderende bergritten. Meest kwalijk is echter dat de 'zaak Froome' de diepe kloof tussen het heersende eigenbelang en het onbeduidende sectordenken heeft blootgelegd. Hoe kan men in het wielrennen deze knopen ontwarren?
Dit artikel verscheen eerder op vrt.be. Het is, met toestemming van de auteur, in aangepaste vorm overgenomen.
Tot groot jolijt van vooral Franse wielerhooligans zal Chris Froome niet toetreden tot het clubje van de vijfvoudige Tourwinnaars. Nochtans werd hij na een te lange procedureslag terecht vrijgepleit door de Internationale Wielerunie UCI voor dat ene afwijkende analyseresultaat in het kader van een attest voor toestemming therapeutische noodzaak - geen positieve dopingtest - dat hij na de zeventiende rit in de Vuelta 2017 liet optekenen.
Waar elke meer volwassen sportfederatie een afwijkende waarneming van het niet prestatiebevorderende salbutamol in alle discretie zou onderzoeken, werd in het kader van een machtsstrijd tussen wielerleiders het nieuwtje aan media gelekt en de discussie op straat gevoerd. Froome moest hangen, want wou de Tourorganisator hem niet via juridische weg een startverbod opleggen?
"Voor media levert wielrennen plus doping een verhaallijn op die verkoopt"
Opgejaagd door de vergeetachtige Franse wielercoryfeeën Bernard Hinault en Marc Madiot werden niet alleen de houterige Chris Froome, maar ook geletruidrager Geraint Thomas en hun helpers een godganse Tour genadeloos voor het vuil van de straat verweten en uitgespuwd. Het blijft een wonder dat ze heelhuids Parijs haalden. Voelde ook u plaatsvervangende schaamte toen de Franse UCI-voorzitter de belaagde Team Sky-manager, die de schuld legde bij het thuispubliek, toe sneerde dat hij juist meer respect moest tonen voor de Franse wielerfans?
De sectorschade van de Froome-soap is niet te overzien. Twintig jaar na de Festina-Tour slaagt het wielrennen er nog steeds niet in om de dopingperceptie van zich af te schudden. Na ongeveer elke Tour werd, soms met jaren vertraging, duidelijk dat er zich in de kop van het peloton valsspelers bevonden. Voor media levert wielrennen plus doping, in tegenstelling tot andere sporttakken, een verhaallijn op die verkoopt.
Of de aandacht voor een wielercrisis in verhouding staat tot de absolute of relatieve grootte ervan maakt niet uit. Hamvraag is of de coureur wél of niet pakt. En de pogingen tot nuance dringen zelden door tot het grote publiek, dat 'Froomey' gemakshalve herleidt tot een nieuwe Armstrongcase.
Vers sponsorbloed
"Het internationale sponsorpeloton blijft een allegaartje. De motieven van Bahrein of United Arab Emirates zijn niet te doorgronden"
Dat de overige 21 Tourteams niet en bloc en meer formeel de haatcampagne tegen Skyrenners hekelden, vloeit voort uit het versnipperde eigenbelang van elk team. Met liefst 34 miljoen euro bedraagt het jaarbudget van Team Sky immers iets meer dan het dubbele van een gemiddeld topteam. Terwijl concurrerende teambudgetten eerder zullen stagneren of dalen - zo zou de doorstart van BMC naar CCC van kopman Greg van Avermaet een daling van circa tien miljoen euro per jaar impliceren - zal Sky arrogant de lonen- en transfermarkt blijven domineren en toptalenten als Bernal wegkapen en voor lange termijn aan boord houden, conform hun sponsorcontract voor onbepaalde duur. Tot wanhoop van concurrenten blijft het Sky teambudget, een fractie van hun gigantisch marketingbudget gericht op de verkoop van betaalabonnementen voor satelliettelevisie, sterk groeien.
Focus ligt op het kopen van een winnende Tourploeg, want de Tour de France staat economisch voor liefst twee derde van een wielerseizoen. Het hogere Tourdoel heiligt de vele miljoenen en strakke ploegtucht. Aan concurrenten worden de kruimels van de klassiekers of etappezeges gegund.
Toch blijft het internationale sponsorpeloton een allegaartje. Terwijl merken als Sunweb, Jumbo, Data Dimension of Soudal recent inzetten op wielrennen als een onderscheidend communicatieplatform, zijn de loterijmerken al jaren een deel van het wielermeubilair. Het aandeel van mecenassen of oligarchen met onduidelijke ambities die miljoenen bijpassen bij Astana, Katusha en zelfs Quick Step en Mitchelton is aanzienlijk. Ook de motieven van Bahrein of United Arab Emirates zijn tot nader order niet te doorgronden.
Het is een fabeltje dat Team Sky vooral via marginal gains of het integreren van wetenschappelijke impulsen in het wielerteam het verschil zou maken. De professionalisering van teams heeft immers, in tegenstelling tot de wielerfederatie of Tourorganisator, een hoge vlucht genomen. Denk aan de uiteenlopende innovaties, wetenschappelijke samenwerking en professionele omkadering van Team Sunweb of LottoNL-Jumbo. Niet toevallig heeft online reisorganisatie Sunweb Group een partnership voor onbepaalde duur met hun Worldteam en engageert supermarktketen Jumbo zich als wielersponsor minimaal tot en met 2023.
Afschrikkingseffect
"Een kleiner en dus veiliger peloton staat garant voor meer spankracht tijdens de nog kortere ritten"
En hoe zullen de managers van Sky de haatcampagne tegen hun winnend team, genereuze wielersponsoring en merk evalueren? Hoe zullen ze het maatschappelijk terugverdieneffect inschatten van het Ocean Rescue verhaal, een peperdure duurzaamheidscampagne om zuiniger met plastic om te gaan, die in alle wielercommunicatie doorgetrokken werd? Zeker is dat de bashing van winnaar Sky, andere topmerken, die reeds zo moeilijk de weg naar wielersponsoring vinden, zal afschrikken.
En de kijkcijferdaling met 14%, 22% en 28% in respectievelijk Frankrijk, Vlaanderen en Wallonië na de tweede Tourweek, ten opzichte van het vijfjaargemiddelde, zal de sponsorwerving geenszins versterken. Nederland bleek veerkrachtiger met een daling van slechts 8%, terwijl de uitstekende prestaties van de Nederlandse klimmers in de derde week in prima kijkcijfers resulteerde, weliswaar nog onder het 2015-recordniveau. Maar de doodsaaie aanloopweek, een anachronisme in onze beleveniseconomie, verpakt als slow-tv heeft klanten weggejaagd en blijft wegen op de gemiddelde kijkcijfers.
Net zoals het een gemiste kans blijft dat teamartsen, UCI en organisatoren onmiddellijk na het Froomelek rond Kerstmis 2017 niet samengewerkt hebben om deze zaak te ontmijnen en tegelijk juist de koppositie van wielrennen in antidopingbestrijding te beklemtonen, rijst de vraag hoe de wielersector omgaat met de val van de kijkcijfers. In plaats van de daling te ontkennen of banaliteiten als een Formule 1-start te evalueren, moeten de wielerleiders brainstormen voor meer spannende wielersport. Willen ze dan eindelijk één eenvoudig voorstel tegen het licht houden: verminder het aantal renners per team tot zes. Enkel zo en niet via onrealistische loonplafonds kan de verstikkende dominantie van Team Sky gepareerd worden. Een kleiner en dus veiliger peloton staat garant voor meer spankracht tijdens de nog kortere ritten.
En waarom de vrijgekomen middelen van een slanker herenteam - Team Sky telt nu dertig renners - niet prioritair in een dameswegteam investeren, in het zog van sponsors als Lotto-Soudal, Sunweb of Trek-Segafredo vanaf 2019? Zo zou Team Sky gestimuleerd worden om nog een ander onevenwicht in de wielersport mee weg te werken.
