De coronacrisis heeft het bedrijfsmodel van het voetbal verder onder druk gezet. Bijna de helft van alle betaald voetbalorganisaties heeft een negatief eigen vermogen, zo onderzocht accountantsorganisatie NBA. Bovendien zijn veel clubs voor hun inkomsten in grote mate afhankelijk van het bedrijfsleven, dat ook hard geraakt wordt door de pandemie. Corona moet een wake-up call zijn voor het Nederlandse voetbal, vindt Leon Vlemmings. De voormalig algemeen directeur van Helmond Sport stelt samen met een ‘nieuwe club’ het huidige businessmodel in de voetbalwereld ter discussie.
In juni vroeg de KNVB het kabinet om 140 miljoen euro steun vanwege de financiële problemen in het betaald voetbal. In oktober waarschuwde directeur amateurvoetbal Jan Dirk van der Zee dat meer dan 60 procent van de amateurclubs in serieuze financiële problemen zou komen zonder extra steunpakket van de overheid. Hoewel er vooralsnog, mede vanwege de subsidies vanuit de overheid, nauwelijks (amateur)clubs zijn omgevallen zijn de signalen alarmerend. Het water staat de clubs zowel in het betaald- als het amateurvoetbal aan de lippen.
Het coronavirus houdt vrijwel het gehele Nederlandse voetbal in zijn greep. Maar hoe ziet de toekomst ná corona eruit? Blijven sponsors en fans hun favoriete club trouw? “Het is een feit dat veel BVO’s, en ook amateurclubs, ook voor corona op zoek waren naar een gezonde club/bedrijfsvoering. Met het coronavirus is die uitdaging alleen maar groter geworden”, zegt Leon Vlemmings. “Veel clubs vragen zich of hoe lang hun sponsors nog solidair zijn. Daarnaast vindt men, zeker in de Keuken Kampioen Divisie, het lastig om met weinig mensen echte verandering door te voeren, de traditionele sponsoring te vernieuwen en de MVO activiteiten te ‘vercommercialiseren’. Corona moet een wake-up call zijn voor de voetbalwereld. Dit is hét moment om met een frisse blik naar het voetbal te kijken en jezelf af te vragen: wat betekenen we als voetbalclub voor onze omgeving, voor Nederland en voor de wereld? Wat is ons bestaansrecht? Wat zijn we waard en vooral hoe kunnen we de waarde verhogen? Er mag op dit moment niemand in het stadion, dus worden we gedwongen ook buiten het stadion te kijken. ”
Vlemmings, voormalig (assistent-)coach bij onder meer Feyenoord, NAC Breda en Go Ahead Eagles, stelt samen met een nieuwe club het huidige businessmodel in de voetbalwereld ter discussie. Zij vinden dat clubs hun blik niet alleen óp het veld, maar juist ook daarbuiten moeten richten. Bij Helmond Sport werkte Vlemmings tussen 2018 en 2020 aan ‘Heel Helmond Sport’, een project waarmee de banden met het bedrijfsleven, gemeente en regionale instellingen werden aangehaald om de regio sportiever en vitaler te maken en zo de waarde van Helmond Sport te verhogen.
Na zijn vertrek in de zomer van 2020 bleef bij Vlemmings het idee hangen dat er iets moest veranderen in de voetbalwereld om aan een duurzame toekomst te bouwen. “Samen met professionals uit het Betaald Voetbal en het bedrijfsleven, bedrijven, wetenschappers en studenten hebben we onze eigen club opgericht: De Waard€volle club, gestoeld op de ideeën Frank van Eekeren. We willen clubs helpen hun verhaal te versterken en daarmee naar buiten te treden."
"De laatste paar jaar zie je in Nederland een aantal mooie initiatieven ontstaan, zoals PSV en Brainport Eindhoven die inzetten op onder meer vitaliteit en de kennis van de regio hiervoor gebruiken. Heracles Almelo is een regionaal innovatieplatform begonnen met het doel om onderwijs, onderzoek, bedrijfsleven, topsport en overheden te verbinden, bij te dragen aan innovatie en talent voor de regio te behouden. FC Utrecht heeft een innovatieplan waar ook stadion- en gebiedsontwikkeling deel van uitmaken. En in Duitsland is SC Freiburg een voorbeeld van een club die een duidelijke missie heeft: energie en duurzaamheid staan centraal in alles wat ze doen. Dat zit in het DNA van de club. Hun motto één-tweetje met de zon is meer dan alleen een campagne of slogan.”
“Wat deze organisaties gemeen hebben is dat ze snappen dat een club een community is, een netwerk”, vervolgt Vlemmings. “Hun rol in de maatschappij is veranderd. Deze clubs gebruiken de kracht van die (voetbal)community om met elkaar samen te werken en nog meer te betekenen voor de regio. Als dit gebeurt krijgt een voetbalclub een enorme aantrekkingskracht. Engie sluit als sponsor aan bij FC Utrecht omdat de club breder kijkt dan alleen het voetbaltechnische gedeelte. PSV ontwikkelt een heel nieuw sponsormodel, waarmee het met kennis die in het voetbal zit niet alleen meer geld, maar vooral ook meer samenwerkingsverbanden en ook meer kennis uit de markt haalt. Daardoor verlengt Philips het contract in coronatijd voor 10 jaar, waarbij de focus ligt op een inhoudelijke samenwerking en het gezamenlijk innoveren. Dat gaat verder dan een nieuw sponsormodel. Het is een voorbeeld van businessmodel innovatie.”
"De impact van voetbal op de samenleving is groot. De verantwoordelijk van onze sector daarmee ook"
De voorbeelden zijn er, maar hoe zorg je ervoor – zeker in deze tijden – dat clubs tijd en ruimte kunnen vrijmaken om over hun toekomst na te denken? “De impact van voetbal op de samenleving is groot. De verantwoordelijk van onze sector daarmee ook. Alleen zien wij, ondanks de coronacrisis, nog geen signaal van fundamentele verandering. Wij willen clubs helpen hun sponsorinkomsten te behouden én werken aan een gezonde bedrijfsvoering. In eerste instantie gaan we een traject in met 15 clubs – voorlopers – die zonder financiële investering gebruik kunnen maken van onze diensten."
"Waardevolle bedrijven op het gebied van onder andere sport en bewegen, duurzaamheid, financiële vitaliteit, duurzame mobiliteit, gebiedsontwikkeling en brandveiligheid maken dit mogelijk. Sterker nog, zij helpen mee om met de clubs nieuwe initiatieven en verbindingen te creëren. In vier bijeenkomsten gaan we voor elke club op zoek naar de waarde, helpen we de clubs om samen te werken met de businessclub, supporters en de omgeving en bouwen we samen aan een goed verhaal. Het verhaal kun je gebruiken om daadwerkelijk verandering teweeg te brengen.”
De Waard€volle Club vindt het dus tijd voor een frisse blik op business development in het betaald- én amateurvoetbal. Vlemmings: “Op zakelijk vlak is de tijd van stoeltjes verkopen en de traditionele vorm van sponsoring zo goed als voorbij. Op maatschappelijk vlak wordt verwacht dat je als betaald voetbalorganisatie een bepaalde betekenis hebt voor de samenleving en de regio. Maatschappelijk doen clubs ontzettend veel, maar dit wordt voornamelijk naast het voetbal ‘georganiseerd’. Er wordt gefragmenteerd naar gekeken en is er winst te boeken om dit vanuit het voetbal integraal te benaderen."
"Clubs kunnen met de kracht van het voetbal hun waarde vergroten door samen met bedrijven, overheden, supporters, onderwijsinstellingen en studenten steeds meer en beter bij te dragen aan het oplossen van grote vragen in onze samenleving, zoals gezondheid, een leven lang leren, participatie en duurzaamheid. Deze investering gaat zich uiteindelijk terugbetalen. Daar zijn wij van overtuigd. We doen het vanuit liefde voor het voetbal en de impact op een sportieve, gezonde samenleving. ”
